Khi nói đến quyết tâm giành cho được độc lập, chúng ta đều nghĩ ngay đến một câu nói của Bác Hồ. Việc này được Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử, tập 2, ghi lại: “Tháng 7, cuối tháng. Tại lán Nà Lừa, Hồ Chí Minh ốm nặng. Người đã uống ký ninh và thuốc cảm, nhưng vẫn sốt cao và luôn mê sảng. Một hôm, lên lán báo cáo công việc, thấy Người sốt, đồng chí Võ Nguyên Giáp xin ở lại lán với Người. Người mở mắt, khẽ gật đầu. Đêm ấy, tỉnh lại sau cơn sốt, Người nói với đồng chí Võ Nguyên Giáp: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”. Một lần khác, Người nói: ‘Lúc nào cũng phải chú trọng xây dựng chi bộ, bồi dưỡng cán bộ, đảng viên và phần tử trung kiên. Trong chiến tranh du kích, lúc phong trào lên, ta phải hết sức phát triển, vừa phát triển vừa chú trọng xây dựng căn cứ cho thật vững chắc, để đề phòng lúc khó khăn mới có chỗ đứng chân được’”. Và câu “dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn…” đã khẳng định quyết tâm không gì lay chuyển được của Hồ Chí Minh và các đồng chí của mình trong việc giành độc lập.

Quyết tâm là một trạng thái ý chí của một người nào đó nhất thiết phải làm việc gì đó; quyết tâm còn được nâng lên thành trạng thái ý chí của một tập thể, một tổ chức, một cộng đồng người rộng lớn, thể hiện sự kiên quyết và đồng lòng trong việc thực hiện một nhiệm vụ, một công việc nào đó. Quyết tâm còn là sự tập trung năng lượng và nỗ lực vào một nhiệm vụ cụ thể và gắn bó với nó cho tới khi hoàn thành. Nói về sự quyết tâm trong Cách mạng tháng Tám năm 1945 có thể hiểu là sự chung sức, chung lòng và kiên quyết giành cho được chính quyền, giành cho được độc lập của tổ chức Việt Minh, của Đảng Cộng sản Đông Dương, của gần như toàn thể nhân dân ta lúc đó.

Sự quyết tâm đã thể hiện rất nhiều hoạt động sôi nổi, rộng khắp, có hiệu quả của tổ chức đảng, các đoàn thể và quần chúng khắp từ Bắc vào Nam, từ miền ngược về miền xuôi, từ nông thôn đến đô thị, nhất là từ khi có Chỉ thị “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” vào ngày 12/3/1945. Bấy giờ, chính sách tận thu lương thực và bắt dân ta nhổ lúa trồng đay của phát xít Nhật với sự giúp đỡ đắc lực của thực dân Pháp đã khiến đồng bào ta bị chết đói ở nhiều nơi. Từ đó, ý thức về thân phận “một cổ hai tròng”, nhân dân ta đã thể hiện lòng căm thù cao độ, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự dẫn dắt của các đảng viên, nhân dân ta đã có các cuộc đấu tranh, nổi dậy phá kho thóc, sau đó là tham gia các đoàn thể, các tổ chức vũ trang chuẩn bị cướp chính quyền. Gần như toàn thể đồng bào, cán bộ đã thấy rõ cơ hội là đây và không thể chần chừ, không thể chờ đợi.

Trong quần chúng nhân dân, sự quyết tâm đã thể hiện ở sự sẵn sàng tham gia khởi nghĩa giành chính quyền, bất chấp hiểm nguy, bất chấp những trải nghiệm đau thương ở những lần bị đàn áp trong các hoạt động cách mạng trước đó. Mọi người đều thấy rằng thời cơ đã đến và hăng hái hoạt động cùng với các đoàn thể cách mạng. Nếu người dân nghèo vì bị bóc lột tàn tệ nên không có gì để mất khi tham gia khởi nghĩa thì tầng lớp tư sản và địa chủ dân tộc, vốn sẽ mất rất nhiều nếu tham gia cách mạng mà cách mạng không thể thành công nhưng vì lòng yêu nước, vì vận mệnh dân tộc, đã đóng góp tiền của, tham gia nuôi giấu cán bộ cách mạng và trực tiếp góp sức lực của mình trong nhiều vai trò để cùng toàn dân giành thắng lợi trong cuộc khởi nghĩa.

Ở Nam bộ, sự quyết tâm thể hiện ở một cung bậc khác. Sau khởi nghĩa Nam kỳ, tổ chức đảng, đảng viên và quần chúng cốt cán bị đàn áp đẫm máu; nhiều người bị bắt, bị giết hại, số khác phải tạm lánh và ít có điều kiện hoạt động; ở nhiều nơi, các tổ chức của cách mạng gần như bị tan rã… Nhưng trước tình thế cách mạng đầu năm 1945, các đảng viên trung kiên và quần chúng ở Nam kỳ đã dần tổ chức lại và hình thành Xứ ủy thống nhất để lãnh đạo nhân dân chuẩn bị khởi nghĩa, trước khi được hợp nhất. Khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh, một bộ phận đảng viên còn e ngại tình huống của cuộc khởi nghĩa năm 1940 tái hiện nên Xứ ủy Nam kỳ đã thống nhất tiến hành khởi nghĩa ở Tân An trước khi thực hiện ở Sài Gòn và sau đó toàn Nam kỳ. Nếu không có sự quyết tâm, có thể những người lãnh đạo Xứ ủy không chủ động tiến hành mà chờ Trung ương chỉ đạo, khi đó tình thế cách mạng hẳn đã khác.

Bài học quyết tâm đã được vận dụng trong nhiều cao trào, hành động cách mạng suốt từ đó đến nay. Như trong chiến dịch Điện Biên Phủ, trong tình thế tương quan về lực lượng không nhỏ nhưng đứng trước cơ hội kết thúc cuộc chiến, quân và dân ta đã quyết tâm, anh dũng chiến đấu để giành thắng lợi chấn động địa cầu sau 55 ngày đêm. Hay trong cuộc tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân, các đợt tiến công dù ác liệt, hy sinh nhưng bằng tinh thần quả cảm, xung phong, các lực lượng của ta đã góp phần tạo nên thắng lợi chính trị và quân sự vang dội. Đặc biệt, trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, với tinh thần “một ngày bằng 30 năm”, các lực lượng đã “thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa” để giải phóng miền Nam ngay trong đầu năm 1975 chứ không phải “trước mùa mưa năm 1976” như dự tính ban đầu…

Trong cuộc chiến chống dịch Covid-19 năm 2021, tinh thần quyết tâm cũng đã được thể hiện rõ ở Đảng bộ và nhân dân TPHCM. Dù tình hình rất khó khăn nhưng thành phố đã nỗ lực vượt qua bằng sự đồng lòng, chung sức cùng sự hỗ trợ chí tình của các lực lượng, các địa phương trong cả nước. Thời điểm “mở cửa” để bước vào trạng thái bình thường mới (ngày 1/10/2021) thực sự còn nhiều rủi ro nhưng đó là một quyết định đúng đắn, thể hiện quyết tâm vượt qua dịch bệnh gắn liền với phục hồi kinh tế và các hoạt động khác của toàn thành phố. Từ đó đến nay, các giải pháp thích ứng linh hoạt với dịch bệnh thực sự đã phát huy hiệu quả cho thấy nếu thiếu quyết tâm, nếu luôn sợ hãi dịch bệnh thì cuộc chiến này sẽ khó có được kết quả như hiện tại.

Do đó, bài học về sự quyết tâm của 77 năm trước vẫn còn nguyên vẹn!